Alışveriş yapmak kimisi için bütçesi yettiğince ihtiyaçlarını karşılamak, kimisi için ihtiyacı olduğundan fazlasını almamaya özen göstermek, kimisi içinse üzüntü ve sıkıntılıyken kendini daha iyi hissetmek için bir oyalanma seklidir. Yalnız, eğer kişi kendini her kızgın, üzüntülü, kaygılı, stresli ya da yalnız hissettiğinde aşırı para harcıyor veya alışveriş yapıyorsa, harcadığı paranın miktarı yüzünden ailesi ve çevresi ile sorun yasıyorsa, kredi kartları yanında olmadan kendini kotu hissediyorsa, nakit para yerine kredi kartı kullanıyorsa, para harcadıkça kendini rahatlamış hissediyor ve sonrasında da utanç ve pişmanlık hissediyorsa alışveriş bağımlılığının sinyallerini veriyor olabilir. Alışveriş bağımlılığında en önemli kriterlerden bir tanesi kişinin para harcarken sonuçlarını gözerdi ederek kendini kontrolden cıkmış hissediyor olması ve bu davranışını kontrol altına almayı başaramıyor olmasıdır. Alışveriş bağımlılığının altında yatan temel sebeplerden bir tanesi kişinin problemlerinden kaçmak istemesi ve hayatinin gerçekleri ile yüzleşmek istememesidir.
Yapılan araştırmalar, alışveriş bağımlılığının toplumun ne kadar bir bölümünde olabileceğini netleştiremiyor. Bunun temel sebebi ise pekcok kişi alışveriş bağımlılığının bir problem olabileceğini düşünmediği için profesyonel yârdim almıyor. Profesyonel yârdim talep edilmediği için istatistiklerin çıkartılması da mümkün olamıyor. Yalnız araştırmalar, alışveriş bağımlılığının kadınlar arasında erkeklerde nazaran daha yaygın olduğunu öngörüyor.
Alışveriş bağımlığı olan bazı kişiler ayakkabı, giysi, mutfak aleti gibi belirli şeylerden ihtiyacı olmadan pek çok adet alırken, bazı alışveriş bağımlıları ise birbirinden farklı pekcok şeyi alabilir. Diğer bir deyişle onlar için para harcayacakları herhangi birsek satın almak yeterli olabilir. Bazen aldıkları şeylerin farkında bile olmayabilirler. Dolapları üzerinde hala etiketi duran pek çok kıyafet, hiç giyilmemiş pek çok sayıda ayakkabı ya da hiç kullanılmamış pek çok ev eşyası ile dolu olabilir.
Alışveriş bağımlılığı depresyon, kaygı bozuklukları, kişilik bozuklukları ve diğer bağımlılıklarla(yeme bozuklukları, madde ve alkol bağımlılığı gibi) ile ayni anda görülebilir.
ALIŞVERİŞ BAĞIMLILIĞINDAKİ ÖNEMLİ NOKTALAR
• Bütçenin üzerinde para harcamak: Her insan zaman harcamaları sırasında bütçesini asıp ekonomik anlamda kendini sıkıntıya sokacak duruma gelebilir. Yalnız bir daha ayni duruma düşmemek için harcamalarını kontrol altına almaya çalışır. Oysa alışveriş bağımlılığı olan kişiler bütçe kontrolünü gözerdi ederek durmadan ayni problemle karşı karşıya kalırlar.
• Aşırıya kaçmak: Alışveriş bağımlılığı olan kişilerde çok sık rastlanan bir davranış sekli de 1 çift ayakkabı almak için dışarı çıkıp 3-4 çift ayakkabı veya torbalarca giysi ile eve dönmektir.
• Ciddi bir problemdir: Zaman insanların ihtiyaçlarına Gore alışveriş miktarları da artabilir. Özellikle de yılın bazı zamanlarında.(Bayram, yılbaşı, vs gibi) oysa alışveriş bağımlılığı devam eden bir problemdir. Yılın her zamanı özel bir zaman olsun ya da olmasın kronikleşmiş bir para harcama veya alışveriş durumu mevcuttur.
• Problemi gizlemek: Alışveriş bağımlılığı olan kişiler ne kadar harcadıklarını, ne aldıklarını ailelerinden, özellikle de eslerinden gizlemeye çalışırlar. Alışveriş bağımlılığı çoğu zaman esler arasında problemlere, ayrılıklara sebep olabilir.
• Kısırdöngü: Alışveriş bağımlılığı olan pek çok kişide zaman alışveriş sonrası hissedilen suçluluk duygusu para harcama dürtüsünü tetikleyebilir ve kişinin daha fazla para harcamasına zemin harcayabilir. Böylece suçluluk duygusu ile alışveriş yapma dürtüsü birbirini takip eder ve içinden çıkılmayacak bir kısırdöngü haline gelir. Bazen de kişi o suçluluk duygusuyla aldıklarını geri iade edip parasını geri alır, fakat bu problemin ortadan kalktığı anlamına gelmez.
• Yıpranan iliksiler: Aşırı para harcamaktan kaynaklanan problemler esler arasında ve aile içinde iliksilerin yıpranmasına sebep olabilir. Bunun yanısıra kişi zamanının çoğunu alışveriş yaparak geçirdiği ve düşüncesinin büyük bir kimsini bir şeyler alma düşüncesi kapladığı için sosyal ortamından kendini izole edebilir. Sosyal cevreden uzaklaşmak kişinin çevresi ile olan iliksilerine zarar verebilir.
Alışveriş Bağımlılığından Kurtulmak İçin
Alışveriş bağımlılığından kurtulmak için psikolojik destek, bireysel ve gurup tedavi, aile ve arkadaş desteği oldukça önemlidir. Bunun yanısıra alınabilecek kişisel önlemler şunlardır:
• Eğer böyle bir bağımlılığınız olduğunu düşünüyorsanız daha çok nakit para ile alışveriş yapmaya yönelin, böylelikle ödeyemeyeceğinizin üzerinde kredi harcamamış olursunuz
• Bir alışveriş listesi yapın ve o listedekiler dışında birsek almamaya özen gösterin
• Alışverişe yalnız çıkmamaya özen gösterin. Yanınızda sizi frenleyecek birilerinin olması oldukça önemli.
• Kendinizi kotu hissetisiniz ve iyi hissetmek için alışveriş yapma ihtiyacı hissetisiniz anlarda yürüyüşe çıkın veya egzersiz yapın. Yürüyüşe çıkarken yanınıza para ya da kredi kartı almamaya özen gösterin.
Uzman Danışman Psikolog
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
okuYORUM :)